Grondbeleid

Grond wordt ingezet voor de realisatie van verschillende beleidsdoeleinden, hetgeen is vastgelegd in de 3e nota grondbeleid, getiteld; “Gegronde ontwikkeling” die door uw Staten is vastgesteld in 2006. De Provincie kan hierdoor actief grondbeleid toepassen ten behoeve van de realisatie van beleidsdoelen op het gebied van onder andere natuur, infrastructuur en landbouw. Een belangrijk uitgangspunt daarbij is marktconformiteit: zowel aankoop als verkoop van gronden geschiedt op basis van onafhankelijke taxaties. Als overheid mag de provincie geen verstorende werking op de grondmarkt hebben en geen staatssteun verlenen, waardoor slechts beperkt gemotiveerd van getaxeerde waardes afgeweken kan worden. Aankoop van gronden gebeurt in principe op minnelijke (vrijwillige) basis, indien noodzakelijk wordt een onteigeningsprocedure gestart.
Op onderdelen is het grondbeleid de afgelopen periode geactualiseerd. Bijvoorbeeld door het vaststellen van de Agenda Groen door Provinciale Staten in maart 2013. De aanleiding hiervoor was de decentralisatie van natuur, de afschaffing van het Investeringsbudget Landelijk Gebied en jurisprudentie op het gebied van gelijke berechtiging. Dit heeft ook consequenties gehad voor het onderdeel van het grondbeleid dat handelt over gronden voor natuur en recreatie. De consequenties zijn vastgelegd in de door Provinciale Staten op 16 december 2013  vastgestelde aanpassing van het grondbeleid: het  Beleidskader groene grondbeleid.  De uitvoeringsregels behorende bij het groene grondbeleid zijn in mei 2014 door Gedeputeerde Staten vastgesteld. Naar aanleiding van de decentralisatie van natuur heeft de provincie in het najaar van 2014 een groot aantal hectaren op haar naam geschreven gekregen van Dienst Landelijk Gebied (DLG), ook wel aangeduid als de Bureau Beheer Landbouw (BBL)-gronden.
In 2016 zal de nadruk bij de uitvoering van het grondbeleid komen te liggen op de taakgebonden grondverwerving voor infrastructuur, het zo effectief mogelijk inzetten van voormalige BBL-gronden voor het oplossen van knelpunten bij schaalvergroting in de landbouw, het instrument ruil- en/of herverkaveling wordt ingezet voor de agrarische structuurverbetering en daarnaast wordt ingezet op de verkoop en ontwikkeling van nieuwe en bestaande groene grondposities, dit naar aanleiding van het coalitieakkoord.

Vanuit de grondportefeuille wordt jaarlijks een bijdrage van 4,9 mln. euro overgeheveld aan de Agenda Groen, dit wordt mogelijk gemaakt door de verkoop van 1529 ha. BBL-gronden. Op dit moment worden er nadere afspraken gemaakt over hetgeen dat kan worden verkocht c.q. hetgeen nog dient te worden ingericht voor natuur door de provincie zelf
In mei 2014 hebben Gedeputeerde Staten de uitvoeringsregels bij het groene grondbeleid vastgesteld. In de uitvoeringsregels zijn de hoofdlijnen van het Beleidskader vertaald naar praktisch uitvoerbaar beleid. De werking van de uitvoeringsregels in de praktijk wordt nauwlettend gemonitord en begin 2015 is er een knelpuntenanalyse opgesteld en aan Provinciale Staten voorgelegd.
Het nieuwe college zet zich onverkort in voor de totstandkoming van het Natuurnetwerk Nederland, een aaneengesloten netwerk van natuurgebieden, met de ambitie van 250 hectare per jaar. Op dit moment worden er nadere afspraken gemaakt over hetgeen nog dient te worden verworven c.q. hetgeen nog dient te worden ingericht. Overigens eind 2015 volgt een evaluatie van het groene grondbeleid.

4.7.3 Landbouw

Tevens wordt gekeken welke BBL- gronden zo effectief mogelijk ingezet kunnen worden voor het oplossen van knelpunten bij schaalvergroting in de landbouw. Daarnaast wordt ter bevordering van de agrarische structuur het instrument ruil- en/of herverkaveling ingezet, op dit moment loopt er een ruilverkaveling in de gemeente Zeevang, polder Waard-Nieuwland en in de Gooi-Vechtstreek.
Hetzelfde geldt ten aanzien van de zogenaamde PASO-gronden. Wat ertoe heeft geleidt dat de provincie 430 ha in bezit heeft gekregen om te verkopen. Om vervolgens met de opbrengst de subsidie aan de gemeente Haarlemmermeer te kunnen financieren. Tot 2023 zullen deze gronden gefaseerd op de markt worden gezet waarbij tevens wordt gekeken hoe deze zo efficiënt mogelijk kunnen worden gezet om andere beleidsdoelen te ondersteunen.   

4.7.4 Infrastructuur

In 2016 zal waar nodig (taakgebonden) grondverwerving plaatsvinden ten behoeve van infrastructuur. Het grootste project is daarbij de Hoogwaardige Openbaar Vervoerverbinding (HOV) in ‘t Gooi. Andere belangrijke projecten waarvoor grondverwerving aan de orde is, zijn de N236, N241 en N247. Ook de afronding van de Westfrisiaweg (N23),  N201, N244 en de HOV Velsen. Daarnaast spelen diverse kleinere projecten, waarbij sprake is van verwerving ten behoeve van onderhoud, veiligheid, uitbreiding van wegen en fietspaden, en aanleg van rotondes en dergelijke.
Deze taakgebonden verwervingen vinden plaats ten laste van het budget dat uw Staten beschikbaar hebben gesteld voor de desbetreffende weg/ project. Vaak lopen die budgetten via een projectkrediet of het Provinciaal Meerjarenprogramma Infrastructuur (PMI)/Provinciaal Meerjarenprogramma Onderhoud (PMO). De projectleider van het betreffende project is daarbij verantwoordelijk voor de voortgang van het project en geeft opdracht aan de sector Gebiedsontwikkeling en Grond voor de verwerving. Grondverwerving heeft een faciliterend karakter, maar tegelijkertijd heeft de sector (door de sector Gebiedsontwikkeling en Grond) een eigenstandige rol vanuit de verantwoordelijkheid voor naleving van alle wettelijke vereisten en van het vastgestelde grondbeleid.

4.7.5 Grondbank en revolving fund

In februari 2011 hebben uw Staten het beleidskader voor de beheergrondbank Laag-Holland en Amstelscheg en voor het revolving fund grondruilingen vastgesteld. De beheergrondbank heeft tot doel om kwetsbare agrarische landschappen te beschermen tegen verruiging door te voorkomen dat agrarische grond in onbruik raakt. Het revolving fund heeft tot doel om vrijwillige kavelruilen te bespoedigen door als smeerolie te werken. Beide regelingen zijn vangnetconstructies: zij worden alleen ingezet als daarop door agrariërs een beroep wordt gedaan.

4.7.6 Projecten

De Provincie heeft op een aantal locaties gronden verworven vanuit de kredieten voor strategisch en anticiperend grondbeleid. In 2016 zal verder worden gewerkt aan de realisatie van de destijds bij aankoop beoogde beleidsdoelen en/of aan het verkopen of ontwikkelen van deze gronden. Het gaat daarbij concreet om de projecten; Crailo, Bloemendalerpolder, Wieringermeer, het Regionaal Havengebonden Bedrijventerrein in Anna Paulowna (RHB) en Distriport. Tot slot nog de SLP Zuid-gronden bij Rozenburg, ook wel bekend als kassengebied Rozenburg.
De Veiligheidsregio Gooi- en Vechtstreek heeft haar oefencentrum op Crailo en wil dit terrein in eigendom verwerven van de provincie, de onderhandelingen hierover lopen.
In 2016 gaat de grondrouting van het project Bloemendalerpolder van start, dit op basis van de SUOK.
Sinds eind 2014 worden de verschillende woonobjecten in het voormalige Wieringermeer-project gefaseerd in de verkoop gezet, enkele zijn in 2014 verkocht. Daarnaast hebben er twee kavelruilen plaatsgevonden in 2015 en wordt er op dit moment gekeken hoe de agrarische structuur verder kan worden verbeterend middels dit instrument.
In 2015 heeft de eerste verkoop plaatsgevonden op het RHB, verwacht wordt dat na de realisatie van fase 1 er weer een verkoop zal plaatsvinden.

4.7.7 Beheer en verkoop

De provincie bezit ca. 22.000 ha. grond, ca. 90 gebouwen en vele ligplaatsen, kades en steigers.  De gronden vallen deels binnen de beheergrenzen van de (vaar)wegen en deels zijn deze in bruikleen uitgegeven aan PWN (7235 hectare). De overige ligplaatsen, gronden en gebouwen worden beheerd door deze te verpachten, verhuren of in bruikleen uit te geven, jaarlijks ontvangt de provincie hiervoor ongeveer 3,5 mln. euro aan inkomsten. Voor de grond ging het in 2014 om 380 pachtcontacten/beheerovereenkomsten. Voor ligplaatsen en tankstations geldt dat dit beheer permanent is. Andere gronden en gebouwen worden tijdelijk beheerd in afwachting van een definitieve bestemming, ontwikkeling of sloop.
Overtollig vastgoed wordt verkocht. Het gaat hier bijvoorbeeld om gronden en gebouwen die zijn verworven ten behoeve van de aanleg van een weg, maar die daarvoor niet meer (geheel) nodig zijn. Het kan ook gaan om verkoop van gebouwen die niet langer nodig zijn voor de huisvesting van provinciale ambtenaren of diensten. Naar aanleiding van de oplevering van het A-gebouw bij de Dreef en het nieuwe Archeologisch Depot in 2014, is besloten om enkele panden af te stoten zoals het voormalige depot (Mercurius) en de kantoren aan het Florapark en in het Frederikspark, welke op het moment van schrijven in de verkoop staan.
Bij verkopen geldt ook het principe van marktconformiteit op basis van een onafhankelijke taxatie. Verkopen vinden plaats na een transparante verkoopprocedure (bijvoorbeeld via een makelaar), tenzij één partij duidelijk de “meest gerede partij” is. Hiervan is bijvoorbeeld sprake als een perceel slechts toegankelijk is via grond van de koper.

4.7.8 Verantwoording GS aan PS

Uiteraard wordt gestreefd naar maximale transparantie ten aanzien van grondtransacties. In de begroting wordt daarom zo goed mogelijk geraamd –op geaggregeerd niveau- welke kosten en opbrengsten in enig jaar gerealiseerd worden. Het belang van goede ramingen is toegenomen door de invoering van de Wet Houdbare Overheidsfinanciën (Wet HOF). Bij maximale transparantie en ramingen vooraf gelden echter enkele kanttekeningen:
Aan- en verkoop van grond is vaak een grillig proces dat niet altijd te plannen of te voorspellen is. Dat maakt dat de realisatie af kan wijken van de raming.
Zolang er onderhandeld wordt over aan- en verkoop van gronden kan vrijgeven van informatie (bijvoorbeeld ten aanzien van taxaties) de onderhandelingspositie van de Provincie of derde partijen schaden.
Er kunnen zich situaties voordoen waarin snel gehandeld moet worden en dus –uiteraard voor zover passend binnen de regels van het mandaatbesluit- actie wordt ondernomen vóórdat melding gemaakt kan worden aan PS van een transactie.
Uiteraard leggen Gedeputeerde Staten aan Provinciale Staten verantwoording af over alle aankopen en verkopen van grond. Vanwege de bovengenoemde kanttekeningen zal het daarbij in de praktijk vaak gaan over verantwoording achteraf, waarbij GS toelichten welke van de geraamde doelstellingen wel en niet zijn gehaald en waarom.

Onderstaand treft u een overzicht van de boekwaarden per 31-12-2014 van de in de paragrafen beschreven gronden.